Museum Dhondt-Dhaenens presenteert een project van de Braziliaanse kunstenares Cinthia Marcelle

Cinthia Marcelle (geboren in 1974 in Belo Horizonte) is een van de belangrijkste hedendaagse kunstenaars van Brazilië. Sinds eind jaren negentig werkt ze in verschillende media, voornamelijk fotografie, video en installatie, maar ook schilderkunst, collage, tekeningen en performances. Haar werk bevraagt de status en betekenis van beelden en objecten, waarbij ze vaak kritische en politieke subteksten in composities verwerkt die gekenmerkt worden door een buitengewone formele en conceptuele precisie. Marcelle's artistieke taal omarmt paradoxale elementen: orde en chaos, accumulatie en distributie, herhaling en herschikking, constructie en deconstructie. ​
​​
​Hoewel haar configuraties kunststromingen uit de 20e eeuw oproepen, zoals abstractie, minimalisme en institutionele kritiek, blijft de focus stevig geworteld in het echte leven en haar percepties daarvan, ook vanuit het perspectief van een kunstenaar die woont en werkt in Brazilië als onderdeel van Latijns-Amerika en de respectieve geschiedenissen van het modernisme in de spiegel van het kolonialisme. Marcelle omarmt de economische en sociale dynamiek tussen natuurlijke en stedelijke omgevingen rond de locaties waar ze zich mee bezighoudt en ontwikkelt haar werken door middel van minimale ingrepen, waarbij ze vaak gebruik maakt van eenvoudige materialen met een lokale betekenis. Hoe beknopt ze ook lijken, ze vormen de synthese van een uitgebreider proces van arbeid en onderzoek. In plaats van objecten te produceren in de klassieke zin van het woord, zet Marcelle herhaaldelijk situaties in gang of stimuleert ze collectieve actie. Haar projecten resoneren over het algemeen met hun specifieke context, inclusief haar eigen artistieke geschiedenis opgevat als een locatie: ze herziet en herdenkt vaak eerdere werkstukken en genereert na verloop van tijd nieuwe iteraties.
​​
​Haar project in het Museum Dhondt-Dhaenens, dat zich nog meer onderscheidt door visuele economie en formele strengheid, presenteert een uitbreiding van haar werk Cerca Miragem (Fence Mirage, 2005), dat oorspronkelijk te zien was in de eerste solotentoonstelling van de kunstenaar in 2005. Het benadrukt de relatie tussen de afbakening van land en de koloniale context, omdat, net zoals grenzen onzichtbaar lijken in een zogenaamd geglobaliseerde wereld, hekken een overgebleven historisch probleem vertegenwoordigen, ook in relatie tot de eigen positie van de kunstenaar als een Latijns-Amerikaanse kunstenaar die een tentoonstellingsruimte in Europa bezet.

Fence Mirage-MDD Version bestaat uit ongeveer 680 beschilderde hekpalen met grondresten op de uiteinden, geplaatst volgens een bepaald ruimtelijk protocol dat door de kunstenaar is ontwikkeld. Het past in de architectuur van de ruimte van de zogenaamde “kleine galerie” van het museum. De palen bestaan uit kastanjehout, zoals dat in Vlaanderen wordt gebruikt om wilgen te omheinen. Ze worden niet in hun functionele staat getoond. In plaats daarvan verkeren ze in een dubbelzinnige toestand: ze zijn allemaal ondersteboven geplaatst, zodat er vragen worden opgeroepen: is hun grensbepalende functie achterhaald? Zijn ze onlangs van een grens verwijderd? Worden ze opnieuw geplaatst, en zo ja, waar, door wie? Gaan ze een vrij gebied markeren, in alle opzichten? In hun huidige opstelling hebben de palen het potentieel om in te sluiten, te definiëren en uit te sluiten, terwijl ze ook de binaire tegenstelling tussen binnen en buiten uitdagen, die een kenmerk is van het museum als instelling op zich.

Terwijl de oorspronkelijke versie uit 2005 met slechts 22 palen de toeschouwers in staat stelde om de algemene schaal van de afbakening te begrijpen, overweldigt deze uitgebreide versie de toeschouwer door de enorme hoeveelheid die de toeschouwers en ook het museum omkadert. Dit zou kunnen leiden naar het verleden, met speciale aandacht voor Zuid-Amerika, waar bepaalde inheemse samenlevingen, voordat de kolonialisatie vanuit Europa begon, verfijnde systemen van landbeheer hanteerden zonder strakke grenzen. In plaats van land als exclusief bezit te beschouwen, ontwikkelden ze complexe regelingen met seizoensgebonden rechten, gedeelde toegang en wederzijdse verplichtingen. Dit waren geen primitieve systemen maar weloverwogen sociale verworvenheden die een weerspiegeling waren van genuanceerde politieke filosofieën die persoonlijke vrijheid en ecologische duurzaamheid voorop stelden. Ze creëerden overlappende gebruikszones met uitgebreide culturele protocollen die het delen van hulpbronnen mogelijk maakten met behoud van afzonderlijke sociale identiteiten - een opvallend contrast met Europese concepten van territoriaal eigendom.

In het hedendaagse België staat dit in schril contrast met de luxueuze vastgoedmarkt van Deurle en Sint-Martens-Latem, waar MDD gevestigd is. Deze pittoreske dorpjes langs de Leie herbergen de duurste percelen van België, met vastgoedwaarden die astronomische hoogten bereiken. Het artistieke erfgoed, de weelderige landschappen en de nabijheid van Gent en Brussel hebben deze voormalige plattelandsgemeenschappen omgevormd tot exclusieve enclaves. Hier fungeert land eerder als handelswaar en statussymbool, precies de rigide eigendomsconcepten die inheemse samenlevingen vaak verwierpen ten voordele van meer vloeiende, gemeenschappelijke benaderingen van territoriaal beheer. Uitgaande van dit soort feiten zouden antropologen David Graeber en David Wengrow de provocerende vraag stellen: welke manier van leven is beschaafder?

Hoewel Cinthia Marcelle dergelijke historische of ideologische kaders niet expliciet aan de orde stelt, volgt haar installatie een vergelijkbare logica van accumulatie en adaptieve groei. De oorspronkelijke versie van Fence Mirage uit 2005 vertegenwoordigt wat Marcelle zich op dat moment als opkomend kunstenaar kon veroorloven. In de loop der jaren breidde het werk zich uit in schaal, gevormd door de institutionele contexten en middelen die tot haar beschikking stonden, zoals in een overzichtstentoonstelling bij Marta Herford in 2023, toen het werk met 300 palen werd getoond. Fence Mirage - MDD Version kan worden gezien als een andere artistieke Möbiusstrip - die de recursieve, zichzelf in stand houdende aard weerspiegelt van hegemoniale systemen waarin het leven verstrikt raakt. Tegelijkertijd verwijst het naar mogelijke uitwegen, in lijn met het geloof van de kunstenaar in het bevrijdende potentieel van de verbeelding. Hier wordt verbeelding niet opgevat als een contemplatieve illusionistische activiteit, maar eerder als een proces dat, uitgevoerd in Marcelle's werk zelf, verdubbelt naar de positie van de kijker toe: de binnen- en buitenkant van de instelling doorkruisend met een gedurfd en elegant gebaar, om entropie te creëren. Voor Marcelle is het precies deze laag voorbij pure contemplatie van waaruit kunst een emancipatierol kan vervullen. Alleen als kunst in staat is het imaginaire te overstijgen, kan ze fungeren als een model om de structuren waarin we leven opnieuw te verbeelden.

Cinthia Marcelle
​Fence Mirage (MDD Version)
​18.05.25—17.08.25

Museum Dhondt-Dhaenens
​Museumlaan 14
​9831 Deurle

Curator: Martin Germann

 ​ ​ 

Beelden

Reserva Utópica [Utopian Reserve] Cinthia Marcelle, 2011 Art Position, Miami Art Basel sugar cane, bricks, concrete Support by Galeria Silvia Cintra + Box4 Produced by Claude Corongiu Photos by Cinthia Marcelle Courtesy artist and Galeria Luisa Strina

Viajante engolido pelo espaço [Traveler swallowed by space] Cinthia Marcelle, 2013 9a Bienal do Mercosul dust rust and earth sedimented 14,70m x 5,90m x 2,10m

Over de kunstenaar

Cinthia Marcelle (*1974) woont en werkt in Sao Paulo, Brazilië. Ze had panoramische tentoonstellingen in het Marta Herford Museum for Art (2023), MACBA (2022), MASP (2022);solotentoonstellingen in het Wattis Institute (2018), Modern Art Oxford (2017), MoMA PS1 (2016), Secession (2014). Ze nam deel aan de 15e Gwangju Biënnale (2024), 10e Berlijn Biënnale (2018), 12e Sharjah Biënnale (2015);New Museum Triënnale (2012);13e Istanbul Biënnale (2013);29e São Paulo Biënnale (2010);9e Lyon Biënnale (2007);9e Havana Biënnale (2006). Ze bezette het Braziliaanse paviljoen op de 57e Biënnale van Venetië (2017) met een installatie “Chão de Caça” en een video “Nau/Now” met het co-auteurschap van Tiago mata Machado en ontving een Eervolle Vermelding.Ze werd bekroond met de Future Generation Art Prize (2010);International Prize for Performance (2006) ;BolsaPampulha (2003).