Jan Kempenaers stelt zijn foto's van de koloniale monumenten van België tentoon in Be-Part Kortrijk
"Het opvallendste aan monumenten is dat je ze niet opmerkt. Er is niets ter wereld dat zo onzichtbaar is als een monument."
— Robert Musil, 1927
In de tentoonstelling Koloniale monumenten in België in Be-Part Kortrijk toont de Belgische fotograaf Jan Kempenaers (°1968, Heist-op-den-Berg, woont en werkt in Antwerpen) een selectie van honderd foto’s van monumenten die het koloniale verleden van dit land herdenken. Kempenaers staat bekend om zijn foto's van stedelijke en natuurlijke landschappen, architectuur en monumenten die hij sinds het midden van de jaren tachtig fotografeert.
De Belgische publieke ruimte telt een aanzienlijk aantal van die monumenten. Sommige koloniale monumenten waren op het moment waarop de foto werd genomen nog steeds goed onderhouden, anderen waren verwaarloosd of gevandaliseerd. Ondertussen zijn ook enkele monumenten uit het straatbeeld verwijderd. Verbazingwekkend was dat enkele van de monumenten pas in 2002 en 2005 werden opgericht. De eerste veertig foto’s die Kempenaers maakte, werden al in 2019 getoond in Mu.ZEE, maar sindsdien zette hij de reeks verder.
Het geheel leest als een verzameling, een typologie van beelden die ooit bevestiging moesten bieden aan het koloniale denken. Jan Kempenaers is echter een kunstenaar, geen archivaris. De foto’s zijn dan ook niet documentair en hij toont de monumenten niet altijd in hun totaliteit. Zo wordt in de foto van het monument voor Pater De Deken in Wilrijk de nadruk gelegd op de dreiging die uitgaat van de hand die boven het hoofd van de Congolees zweeft en de knie die zijn rug naar beneden duwt. Wanneer Kempenaers in Diksmuide het monument voor Baron Jacques de Dixmude fotografeert, plaatst hij de figuur van de Congolese slaaf centraal en krijgen we alleen nog de voeten en benen van de baron te zien. Doordat de beelden in zwart-wit gemaakt zijn, gaan de monumenten op de foto’s haast op in hun omgeving. Kempenaers lijkt ons te vragen hoe vaak we al achteloos voorbij deze monumenten zijn gewandeld.
De tentoonstelling Koloniale monumenten in België toont dus geen reeks staatsieportretten die de legitimiteit van het koloniale denken willen bevestigen. De foto’s bevragen het statuut van deze monumenten, en de weldoordachte cadrage van de beelden biedt stof tot nadenken.
Naar aanleiding van deze tentoonstelling publiceert Roma Publications het boek Jan Kempenaers, Belgian Colonial Monuments 2, met een tekst van Phillip Van den Bossche (Roma Publications 435). Het eerste deel van Belgian Colonial Monuments verscheen in 2019. Een set met beide boeken en een print van Jan Kempenaers zal tijdens de tentoonstelling in Be-Part te koop zijn.
Jan Kempenaers Koloniale monumenten in België
1 oktober – 11 december 2022
Be-Part, Platform voor actuele kunst
Paardenstallen, Korte Kapucijnenstraat z/n, 8500 Kortrijk
Curator: Lara Verlinde
Persconferentie: 30 september, 11u (gelieve uw aanwezigheid te bevestigen via micha@clubparadis.be)
- Introductie door Axel Ronse, Schepen van cultuur, Stad Kortrijk
- Toelichting door Lara Verlinde, curator van de tentoonstelling (Be-Part)
- Toelichting door de kunstenaar
- Ruimte voor vragen en vrij bezoek
Over Jan Kempenaers
Jan Kempenaers (°1968, Heist-op-den-Berg, woont en werkt in Antwerpen) fotografeert sinds het midden van de jaren tachtig stedelijke en natuurlijke landschappen, architectuur en monumenten. Hij studeerde aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent en aan de Jan Van Eyck Academie in Maastricht. Kempenaers is sinds 2006 ook verbonden aan KASK School of Arts in Gent.
In 2010 stelde Kempenaers met Recent Ruins reeds tentoon in Be-Part Waregem. Die tentoonstelling was het resultaat van Kempenaers’ artistieke onderzoek naar de hedendaagse invulling van het pittoreske thema bij uitstek, de ruïne. Dit onderzoek kaderde binnen zijn doctoraat in de beeldende kunsten, In Search of the Picturesque, dat hij in 2012 voltooide. De tentoonstelling omvatte onder meer een reeks iconische beelden van monumenten uit het voormalige Joegoslavië, ook wel spomeniks genoemd.
Meer recent werkte Jan Kempenaers samen met Bart Lodewijks aan de publicatie Kerselare Drawings and Photographs. Dit boek vormt een in memoriam voor de Vlaamse architect en brutalist Juliaan Lampens (1926-2019). Kempenaers legde de Onze-Lieve-Vrouw van Kerselarekapel en haar omgeving vast, samen met de tijdelijke krijttekeningen van Bart Lodewijks.
Selectie beelden
