Bozar in Brussel presenteert de grootste retrospectieve over Tàpies in bijna 20 jaar

In het kader van het Spaanse voorzitterschap van de Raad van de EU en ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de geboorte van Antoni Tàpies (1923-2012), presenteert Bozar de grootste retrospectieve over Tàpies in bijna 20 jaar.

De tentoonstelling wordt georganiseerd door het Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía in Madrid, in samenwerking met Bozar en Fundació Antoni Tàpies. Ze schept met meer dan 120 schilderijen, tekeningen en sculpturen een compleet overzicht van het werk van Tàpies.

Na zijn zelfportretten en werk beïnvloed door het surrealisme en het dadaïsme, toont de tentoonstelling zijn eerste 'materieschilderijen', gemaakt in de jaren 1950, waarin ruwe materialen, vlekken en tekens zijn verwerkt. Maar naast de experimenten met vorm en materiaal gedurende de hele carrière van de kunstenaar, ontdekt de bezoeker ook de mystieke, filosofische en politieke kanten van de wereld van Tàpies.

Manuel Borja-Villel is de curator van deze eerste retrospectieve over Tàpies in België in bijna 40 jaar. De tentoonstelling – die het Tàpiesjaar ('Any Tàpies') opent – gaat in Europese première bij Bozar en reist vervolgens door naar het Reina Sofía Museum in Madrid en de Fundació Antoni Tàpies in Barcelona.

Bij de tentoonstelling hoort een publicatie uitgegeven door Bozar Books. Het boek bevat teksten van Antoni Tàpies en Manuel Borja-Villel, curator van de tentoonstelling.

Antoni Tàpies
De praktijk van de kunst
15 september 2023 - 07 januari 2024
Bozar, Centre for Fine Arts
Ravensteinstraat 23
1000 Brussel

Productie: tentoonstelling georganiseerd door het Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía in Madrid, in samenwerking met Bozar en Fundació Antoni Tàpies.

Steun: AECID – Agencia espagnola de cooperacion international para el desarollo, Oficina de Coordinación para la Presidencia española de la UE, Vlaamse regering, FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

Structurele partner: Kanselarij van de Eerste Minister, Nationale Loterij

In het kader van: het Spaanse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie, Any Antoni Tàpies, Barcelona

In het najaar van 2023 wijdt Bozar een grote overzichtstentoonstelling aan Antoni Tàpies (1923-2012), een sleutelfiguur in de naoorlogse moderne kunst.

De tentoonstelling begint met de eerste tekeningen en zelfportretten van Tàpies en gaat verder met de 'materieschilderijen' uit de jaren 1950 en de objecten en assemblages uit de jaren 1960 en 1970. Daarna volgen de verniswerken van de jaren 1980, waaraan hij enkele jaren eerder was begonnen, toen de democratie in Spanje uit de steigers kwam. De tentoonstelling belicht ook werken uit de jaren 1990, toen Tàpies zijn experimenten met vorm en materie voortzette die steeds centraal stonden in zijn werk.

Tàpies wordt vaak in verband gebracht met 'materieschilderen' of 'informele schilderkunst'. Zijn werk is gebaseerd op beweging en het gebruik van bescheiden en ongebruikelijke materialen op doek. Hij gebruikt zand, touw, stof, haar of stro. Daarmee suggereert hij dat schoonheid ook in het kleine, onverwachte en alledaagse schuilt.

"Mijn werk brengt soms hulde aan onbeduidende objecten, zoals papier, karton of afval", zei Tàpies. De hand van de kunstenaar is tussenbeide gekomen, aldus de criticus Jacques Dupin, om ze "te verzamelen en te redden van verwaarlozing, vermoeidheid, scheuren, de sporen van de voetstappen van de mens en de tand des tijds."¹

Tàpies slaagde erin een oneindig aantal texturen en reliëfs te creëren op zijn ondergronden, die hij ook 'muren' noemde (ook als verwijzing naar zijn familienaam, want Tàpies betekent 'muren' in het Catalaans). Hij gebruikt ook nieuwe materialen als latex, emulsies en teer die hij in dikke lagen aanbrengt en vervolgens bekrast, scheurt en uitholt. Het schilderij wordt een 'slagveld' waarin het voelbare contact met het materiaal het werk driedimensionaal maakt. In deze dikke pasta schrijft en kerft Tàpies grafische tekens en symbolen, zoals driehoeken, cirkels en kruizen met archeologische, mystieke of historische verwijzingen.

Voor de kunstenaar zijn deze muren als 'talismannen' met een grote suggestieve kracht: "Alles gebeurt in een veel breder veld dan het veld dat wordt begrensd door het formaat of de materiële inhoud van het schilderij. Want dat laatste is slechts een hulpmiddel dat de kijker leidt naar het oneindig grotere spel van duizend en één visies, van duizend en één gevoelens [...] Het 'onderwerp' kan zich dus in het schilderij bevinden of alleen in het hoofd van de kijker."²

Zijn werk is dus niet alleen een onderzoek naar materie. Het verkent ook de perceptie van de werkelijkheid en de menselijke natuur.

Tegelijkertijd is de kunst van Tàpies nauw gelinkt aan de geschiedenis en de politiek van zijn land, dat werd getroffen door de Spaanse oorlog, de Tweede Wereldoorlog en het regime van Franco.

"Mijn manier van schilderen is vooral toe te schrijven aan het feit dat ik Catalaan ben. Maar zoals zoveel anderen word ik getroffen door het politieke drama van heel Spanje", schrijft Tàpies. "Ik wil alle problemen van mijn land – lijden, pijnlijke ervaringen, gevangenschap, opstand – in mijn schilderijen steken, ook al valt dit in slechte aarde. Kunst moet de waarheid tonen."³

De honderdste verjaardag van Tàpies nodigt ons uit de balans op te maken van een oeuvre dat zich niet makkelijk laat ontcijferen. Het intellectuele aureool dat hem omringt, is doordrongen van discours over de geschiedenis van de wetenschap, de mystiek van oosterse religies en politieke filosofie.

Als naoorlogse autodidact dacht Tàpies na over de menselijke conditie, zijn eigen historische context en de beoefening van kunst, en dan vooral de grenzen en tegenstrijdigheden van de schilderkunst. Zijn vele werken zijn over de hele wereld verspreid.

^{1 Antoni Tàpies, La pratique de l’art, Gallimard, 1971, p. 91.
2 Ibid, p. 208.}
^{3 Ibid, p. 85-87.}

Beelden

Hier kan je alle beelden downloaden.